ازدواج مجدد مرد؛ شرایط و مجوز دادگاه
ازدواج در اسلام و قانون ایران، یکی از مهم‌ترین و مقدس‌ترین پیوندهای انسانی محسوب می‌شود. اما در کنار ازدواج دائم، موضوع ازدواج مجدد مرد نیز همواره یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل حقوق خانواده بوده است.
در حالی که در شرع اسلام اصل چندهمسری با قیود خاصی مجاز شمرده شده، قانون ایران برای حفظ عدالت، آرامش خانواده و جلوگیری از سوءاستفاده، محدودیت‌هایی برای ازدواج مجدد مردان در نظر گرفته است.
در این مقاله، مراحل قانونی، شرایط و مدارک لازم برای دریافت مجوز ازدواج مجدد از دادگاه را به زبان ساده بررسی می‌کنیم تا اگر کسی در چنین موقعیتی قرار گرفت، بداند چگونه باید اقدام کند و چه حقوقی دارد.
🔹 مفهوم ازدواج مجدد در قانون ایران
ازدواج مجدد به ازدواج دوم (یا بیشتر) یک مرد در زمانی گفته می‌شود که هنوز همسر دائمی‌اش در قید زوجیت است.
بر اساس ماده ۱۶ قانون حمایت خانواده، مرد تنها در شرایط خاص و با اجازه دادگاه می‌تواند ازدواج مجدد کند. یعنی برخلاف تصور رایج، این کار بدون مجوز دادگاه تخلف محسوب می‌شود و حتی می‌تواند برای مرد عواقب حقوقی داشته باشد.
⚖️ مبنای شرعی و قانونی ازدواج مجدد
در شرع اسلام، مرد می‌تواند تا چهار همسر دائم داشته باشد، اما شرط اساسی آن عدالت در رفتار و نفقه است.
قانون ایران نیز همین مبنا را پذیرفته اما آن را محدود کرده است؛ یعنی برای حفظ حقوق زن اول، قانونگذار ازدواج مجدد را مشروط به دلایل موجه و اجازه دادگاه خانواده کرده است.
بنابراین هرچند شرع اجازه داده، قانون آن را مقید به کنترل قضایی کرده تا از ظلم به زن یا فرزندان جلوگیری شود.
📜 شرایطی که مرد می‌تواند ازدواج مجدد کند
طبق ماده ۱۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، مرد تنها در صورت وجود یکی از موارد زیر می‌تواند از دادگاه مجوز ازدواج مجدد بگیرد:
رضایت همسر اول ✍️
اگر زن اول به صورت رسمی و محضری با ازدواج مجدد شوهر موافقت کند، دادگاه معمولاً مجوز را صادر می‌کند.عدم تمکین زن اول از شوهر
در صورتی که زن بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی خودداری کند، مرد می‌تواند درخواست ازدواج مجدد بدهد.ابتلای زن به بیماری‌های خاص یا صعب‌العلاج
مثلاً ناباروری، بیماری‌های روانی یا جسمی که زندگی مشترک را دشوار کرده است.محکومیت زن به حبس طولانی‌مدت
اگر زن به بیش از ۵ سال حبس قطعی محکوم شود، یکی از دلایل موجه برای ازدواج مجدد است.اعتیاد زن به مواد مخدر یا مشروبات الکلی
در صورتی که این اعتیاد به زندگی خانوادگی آسیب بزند و ترک آن ثابت نشود.ترک زندگی خانوادگی توسط زن
اگر زن بدون دلیل موجه منزل مشترک را ترک کند و بازنگردد، دادگاه ممکن است با ازدواج مجدد شوهر موافقت کند.ناباروری زن
در مواردی که مرد خواهان فرزند باشد و همسر اول از نظر پزشکی نابارور باشد.
🧾 مدارک لازم برای درخواست ازدواج مجدد
برای طرح دعوای ازدواج مجدد، مرد باید مدارک زیر را ارائه دهد:
اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی
سند ازدواج دائم با همسر اول
مدارک دال بر وجود شرایط قانونی (مثلاً حکم عدم تمکین، گواهی پزشکی، رأی قطعی محکومیت زن و...)
درخواست کتبی ازدواج مجدد خطاب به دادگاه خانواده
پس از بررسی مدارک، دادگاه همسر اول را برای جلسه رسیدگی دعوت می‌کند تا اظهاراتش شنیده شود.
⚖️ روند رسیدگی در دادگاه
دادگاه خانواده پس از ثبت دادخواست ازدواج مجدد، موارد زیر را بررسی می‌کند:
احراز صحت ادعاهای مرد (مثلاً وجود دلیل قانونی)
شنیدن دفاعیات زن
تحقیق درباره وضعیت مالی، اخلاقی و خانوادگی مرد
تأیید توانایی او در اجرای عدالت و پرداخت نفقه به هر دو زن
اگر دادگاه همه موارد بالا را احراز کند، مجوز رسمی ازدواج مجدد صادر می‌شود. در غیر این صورت، درخواست رد خواهد شد.
⚠️ ازدواج بدون اجازه دادگاه چه عواقبی دارد؟
اگر مرد بدون دریافت مجوز دادگاه اقدام به ازدواج مجدد کند، این ازدواج از نظر حقوقی قابل ثبت نیست و ممکن است برایش مشکلاتی ایجاد کند، از جمله:
ممنوعیت ثبت ازدواج دوم در دفاتر رسمی ازدواج
مسئولیت کیفری برای سردفتر
امکان شکایت همسر اول و درخواست طلاق یا مطالبه خسارت
از بین رفتن برخی حقوق قانونی مرد در زمینه حضانت یا اموال مشترک
بنابراین توصیه می‌شود حتی در مواردی که زن رضایت دارد، این رضایت باید به تأیید دادگاه برسد.
💡 نکته مهم درباره عدالت بین همسران
یکی از شروط اساسی برای ازدواج مجدد، عدالت در رفتار، نفقه، محل سکونت و توجه عاطفی است.
اگر زن دوم یا زن اول بتواند عدم رعایت عدالت را اثبات کند، دادگاه می‌تواند مجوز را لغو یا حتی حکم به طلاق اجباری دهد.
عدالت فقط در پول نیست؛ بلکه شامل وقت، احساس، احترام و شرایط زندگی برابر نیز می‌شود.
👩⚖️ نقش وکیل در ازدواج مجدد
بسیاری از افراد تصور می‌کنند ازدواج مجدد فقط با رضایت زن ممکن است، اما همان‌طور که دیدیم، مواردی وجود دارد که بدون رضایت زن هم می‌توان با حکم دادگاه ازدواج کرد.
از آنجا که این فرآیند پیچیده و حساس است، حضور یک وکیل متخصص خانواده می‌تواند نقش بسیار مؤثری داشته باشد تا مدارک به درستی ارائه و از تضییع حقوق طرفین جلوگیری شود.
🕊️ هدف قانون از محدود کردن ازدواج مجدد
هدف قانون حمایت خانواده، جلوگیری از سوءاستفاده، حفظ کرامت زن و ایجاد تعادل در روابط خانوادگی است.
ازدواج مجدد نباید ابزاری برای انتقام یا تنوع‌طلبی باشد، بلکه فقط در موارد اضطراری و با نظارت قانونی قابل انجام است.
✳️ جمع‌بندی
ازدواج مجدد در قانون ایران، ممکن است اما نه بدون قید و شرط.
دادگاه تنها زمانی مجوز می‌دهد که مرد بتواند دلایل موجه، توانایی مالی و رعایت عدالت را ثابت کند.
پس اگر کسی تصمیم به ازدواج دوم دارد، باید ابتدا با یک مشاور حقوقی متخصص در امور خانواده مشورت کند تا از حقوق و تکالیف خود آگاه شود.
موسسه حقوقی عدالت دانان
اگر در زمینه ازدواج مجدد، رضایت همسر اول، یا دریافت مجوز دادگاه نیاز به راهنمایی تخصصی دارید،
موسسه حقوقی عدالت دانان با تیمی از وکلای مجرب در امور خانواده آماده ارائه مشاوره و پیگیری حقوقی شماست.
برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت زیر مراجعه کنید 👇
www.edalatdanan.com